"Solide", noemt André Rouvoet de plannen voor overheidsfinanciën van
zijn partij. De ChristenUnie wil de komende kabinetsperiode 16 miljard euro
bezuinigen.
Toch is een huishoudboekje dat op orde is niet zaligmakend. "Uiteindelijk
is economie geen doel op zich, want het staat in dienst van de samenleving,
van het welbevinden van mensen", zegt Rouvoet in een interview met Z24.
Economie is een speerpunt in deze verkiezingscampagne. Ook voor de
ChristenUnie?
Rouvoet: "Dat economie in tijd van crisis centraal staat, is heel
begrijpelijk. Maar we moeten ons daar niet tot beperken."
"De ChristenUnie heeft drie speerpunten in de campagne. Het vinden van
solide, maar ook sociale en duurzame antwoorden op de crisis is daar één
van. Maar ook willen we een land dat kan omgaan met verschillen. De
discussie over de vrijheid van godsdienst is daar onderdeel van, maar ook
die over integratie. Als derde gaat het over een land waar je je kinderen
wil laten opgroeien. Duurzaamheid is daar een belangrijk onderdeel van."
"We zitten met een economische en financiële crisis. Maar we hebben ook
te maken met een crisis in klimaat en in energie. Daar gaat het zo weinig
over. Terwijl we die beslissingen nu moeten nemen."
"Wij zeggen: 'de crisis is een kans, voor verduurzaming'. De campagne
moet daar ook meer over gaan en dat ontbreekt nog te veel."
Tot nu lijkt het vooral over de hypotheekrenteaftrek te gaan.
"Mij heeft het gestoord dat we het de eerste week alleen maar over de
hypotheekrenteaftrek hebben gehad. Dat komt omdat het debat direct op slot
is gezet door Balkenende en uiteindelijk ook door Pechtold en Rutte, door
van ingrepen in de hypotheekrenteaftrek een taboe te maken, dan wel het
tegendeel als breekpunt te verklaren."
"Ik vind dat de campagne hierdoor iets benauwds in zich heeft, iets
benauwends. Het is een versmalling. De woningmarkt is een relevant thema,
maar het gaat echt over meer."
"Andere onderwerpen onder de aandacht krijgen is heel lastig. Als ik bij
het RTL-debat sta, vorige week, of het debat bij de NOS komende week, dan
krijg ik van tevoren te horen: 'dit zijn de thema's en je mag er dertig
seconden iets van zeggen'."
Hoe belangrijk is het thema hypotheekrenteaftrek?
"Zelfs als je het specifiek over de woningmarkt hebt, gaat het al meer
dan alleen de hypotheekrenteaftrek. Wij zeggen: 'het begint met het
afschaffen van de overdrachtsbelasting voor starters. Dat is hervormen.
Daarna gaan we de hypotheekrente afbouwen, maar ook het eigen woningforfait
en de overdrachtsbelasting."
"Dat is het benauwende van verkiezingscampagnes, vind ik: het gaat om
iconen. Het gaat veel te weinig over brede visies van partijen."
Een ander veelbesproken thema: het op orde brengen va de overheidsfinanciën.
"Solide overheidsfinanciën, daar heeft iedereen het wel over. En als ik
naar het CPB mag kijken komen wij daar, samen met D66 en VVD, het beste uit."
"Maar dat is maar een deel van het verhaal. Want die solide
overheidsfinanciën kun je ook helemaal niet sociaal, of niet duurzaam,
invullen. Wij maken bewust een aantal keuzes waarbij we solide combineren
met sociaal en duurzaam."
Kunt u met uw 'brede' visie de ChristenUnie wel genoeg profileren?
"De combinatie van solide, sociaal en duurzaam heeft tot gevolg dat je de
ChristenUnie niet op één punt als absolute winnaar vindt. Maar in een
heleboel relevante lijstjes zitten we wel in de top 3. Rutte zet
bijvoorbeeld alle kaarten op de werkgelegenheid. Maar als je kijkt waar die
kosten neerslaan, vind ik dat niet sociaal. En niet groen, niet duurzaam."
"Dan kom ik liever in de top 3 voor van al die relevante lijstjes van
solide, duurzaam, sociaal, gezinsvriendelijk, dan dat ik op één punt nummer
één ben en in de rest onderaan bungel."
Maar is dat onderscheidend?
"Wat ons onderscheidend maakt, is juist dat wij dingen combineren. Dat
geeft ons een uniek profiel. Dat wij niet één speerpunt hebben, zie ik niet
als nadeel. Wij bezuinigen meer dan links, maar we hervormen meer dan
rechts. Het illustreert dat wij een verstandig programma hebben gemaakt, dat
aan al die punten recht heeft gedaan."
"Ik ga voor de christelijk-sociale visie op economie en samenleving. Daar
wil ik stemmen voor. Dat dat geen veertig zeteld zullen zijn, dat zie ik ook
wel."
De ChristenUnie bezuinigt in zijn programma bovengemiddeld. Waarom?
"Omdat we niet alles door kunnen schuiven naar komende generaties."
"Voor de komende kabinetsperiode willen we 16 miljard euro bezuinigen. Ik
zou het onverantwoord vinden om nu voor 20 of 25 miljard te gaan bezuinigen.
Dat is niet nodig en niet verantwoord, omdat je de hele economie kapot
bezuinigt."
En als de economie verslechtert?
"Ik kan niet voorspellen. Maar we staan in de top 3 als het gaat om
stevige overheidsfinanciën, het kan een stootje hebben."
"Neem nou de SP, als extreem geval. Die zeggen: 'We bezuinigen10 miljard,
want we willen de mensen niet uitknijpen'. De SP heeft dus geen enkele
ruimte om nog iets te doen. Als de economische ontwikkeling tegenvalt, dan
staan die dus echt met lege handen. Je moet nu een stevig begin maken."
Veel partijen, ook de uwe, willen flink snijden in de overheid. Het lijkt
bijna een wondermiddel om miljarden te besparen.
"Nee, zo, als wondermiddel, zo werkt dat niet. Maar je kan wel degelijk
inzetten op een pas op de plaats voor ambtenaren waar het gaat om de
salarisontwikkeling. Verder is er volgens mij veel winst te halen waar er
dubbel werk is op rijksniveau, bijvoorbeeld bij departementen. Ook kijken we
naar sanering van taken in bestuurslagen en naar het overhevelen van
jeugdzorg naar de gemeentes."
U zet ook in op minder ministeries.
"Wij hebben gezegd te kijken naar de samenvoeging van departementen. Maar
daar boeken we nu geen bedrag voor in. Dat is tè makkelijk: je wint de
komende kabinetsperiode geen miljard door departementen samen te voegen,
omdat het maar de vraag is of dat je de volgende periode al gaat lukken.
Mijn ervaring is dat het heel ingewikkeld is om, naast alle inhoudelijke
ambities, ook nog een keer een departementale herindeling te realiseren."
"Op lange termijn kan dit wel winst opleveren. Vandaar dat we wel een
samengaan van bijvoorbeeld Justitie en Binnenlandse Zaken en van LNV
(Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, red.) en Economische Zaken
willen bekijken. Neem daar twee periodes voor. Deze periode kan je al
beginnen met een programmaminister, bijvoorbeeld van Veiligheid. In de
komende kabinetsperiode kunnen de departementen dan feitelijk samengaan."
Volgens het CPB heeft uw programma de meest negatieve invloed op
bedrijfswinsten.
"Dat wil ik graag recht zetten. Niet om het CPB te kritiseren, wel om toe
te lichten wat daar achter zit. Er zijn drie componenten die tot dit
slechte, of opvallende cijfer leiden."
"Ten eerste stellen we een bankheffing voor. Daar is heel Europa voor,
behalve de VVD. In de technische zin telt dat mee voor bedrijfswinsten, maar
het moet gebeuren. Dit is echter een heel specifieke sector."
"Daarnaast willen we de huurtoeslag van het Rijk naar de corporaties
overbrengen. Zijn dat eigenlijk bedrijven? In technische zin tellen ze
volgens het CPB wel mee als bedrijven. Die extra kosten gaan de corporaties
bovendien ook terugverdienen met huurdifferentiatie (scheefhuurders zullen
meer moeten gaan betalen, red.)."
"De derde component is de kilometerheffing voor vrachtverkeer. Dat wordt
door de bedrijven, zo zegt ook het CPB, met name via de export grotendeels
doorberekend."
Gaat dat niet ten koste van onze concurrentiepositie?
"Misschien iets, maar de kilometerheffing moet er echt komen. Ook omdat
het het meest probate middel is tegen files en daar profiteert het
bedrijfsleven weer van. Als ze ergens last van hebben, is het wel in de file
staan."
U bent voor een algehele kilometerheffing en voor investeren in het ov. Is
crisistijd wel het juiste moment om zo'n plan te bepleiten?
"Ik heb daar geen moeite mee, omdat ik vind dat deze stappen nodig zijn.
Investeren in openbaar vervoer en tegelijk een kilometerheffing invoeren,
dat is helemaal geen lastige boodschap. Als ik in perifere gebieden kom,
daar willen ze juist dat het ov gestimuleerd wordt."
"Dat dan wel in combinatie met een gedifferentieerde kilometerheffing.
Dus niet een vlakke, platte heffing, waar het CDA nu voor kiest. Dan krijg
je dat mensen in Drenthe net zoveel gaan betalen als in de Randstad, terwijl
mensen hier zo op de tram kunnen stappen. In Drenthe niet. Daar kennen ze
geen trams."
Om de crisis door te komen, stelt de ChristenUnie als enige een crisis- en
hersteltaks voor.
"Dat klopt. De PvdA, bijvoorbeeld, kiest voor een toptarief in de
inkomensbelasting. Wij zijn niet vies van een aantal inkomensafhankelijke
elementen. Maar om daarnaast de hogere inkomens nog een keer te belasten via
een toptarief, vinden wij niet billijk."
"Wij voelen veel meer voor een crisis- en hersteltaks: 1 procent bovenop
het hoge btw-tarief, een maatregel die uiterlijk 1 januari 2014 afloopt. Dus
niet weer zoiets als een 'kwartje van Kok' dat maar doorloopt. Dit zorgt dat
we in 2013 het begrotingstekort hebben teruggebracht tot 3 procent van het
bruto binnenlands product, de norn voor het stabiliteitspact van de euro."
"Die procentpunt komt alleen op het hoge btw-tarief. Je hebt het dan over
luxe goederen, niet over basislevensbehoeften. Als mensen dan een flatscreen
willen kopen, nou ja, dan betalen ze 1 procentje meer en de vraag is of dat
erg is."
Is dat erg? Kan de consumptie teruglopen?
"Daar ben ik niet bang voor. Het opmerkelijke van de situatie waar we nu
in zitten, is dat de koopkracht eind dit jaar - er vanuit gaand dat we nu
geen nieuwe maatregelen nemen - op het zelfde niveau zit, of zelfs misschien
nog ietsje beter is dan vlak voor de crisis. Dat is het paradoxale van deze
crisis: de gemiddelde Nederlander heeft er weinig van gemerkt, tenzij
je je baan verloren bent of je huis niet verkocht krijgt."
"Dat we nu moeten bezuinigen, mag je als Nederlander uiteindelijk ook wel
merken. Daar willen we eerlijk in zijn. Maar dan wel naar draagvlak
evenredig. Daar hoort bij dat je tijdelijk iets meer betaalt voor je
flatscreen."
Lees ook:
In de serie verkiezingsinterviews:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl